مرمت و حفظ آثار تاریخی

مرمت و حفظ آثار تاریخی، فرآیندی ضروری برای پاسداری از هویت و فرهنگ یک جامعه است. این آثار که گواه تاریخ و تمدن بشری هستند، به دلایل مختلفی از جمله عوامل جوی، حملات شیمیایی، زمین‌لرزه، آتش‌سوزی و… دچار آسیب و تخریب می‌شوند. مرمت، به عنوان شاخه‌ای از هنر معماری، با شناخت کامل بناهای تاریخی و استفاده از دانش و تخصص، به احیای این آثار ارزشمند می‌پردازد.

اهمیت مرمت و حفظ آثار تاریخی

بناهای تاریخی، اشیاء، مجموعه‌ها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی، همگی نمونه‌هایی از میراث فرهنگی هستند که ارزش بسیاری دارند. این آثار، نه تنها از نظر تاریخی و هنری اهمیت دارند، بلکه به عنوان نمادی از هویت و فرهنگ یک جامعه نیز شناخته می‌شوند. بی‌توجهی به حفظ این آثار و نابودی آنها، می‌تواند منجر به نابودی فرهنگ و هویت یک جامعه شود.

فرآیند مرمت و حفظ آثار تاریخی

مرمت و بازسازی بناهای تاریخی، شاخه‌ای از هنر معماری است که بر پایه شناخت و مطالعه بناها و بافت‌های تاریخی و آثار باستانی، به احیا کردن فضاهای تاریخی به لحاظ کالبدی، ساختاری و عملکردی می‌انجامد. این هنر که شاخه‌ای آمیخته از دانش، تکنولوژی، مهندسی و هنر معماری می‌باشد، شامل شکل‌ها و سطوح گوناگونی از پژوهش و تحقیق در باب هنر و معماری تاریخی است و در مقیاس‌های گوناگونی می‌توان آن را تعریف و معنا کرد.

به دلیل آسیب‌هایی که به نما و داخل بناهای تاریخی در گذر زمان وارد شده، برای حفظ بنا و با هدف برگرداندن آن به شرایط اولیه، فرآیند مرمت و حفظ آثار تاریخی انجام می‌شود. در طی فرآیند مرمت، بناهای تخریب شده، تعمیر و یا بازسازی می‌شوند و برای آنها از نو طراحی نما و داخلی صورت می‌گیرد. این آسیب‌ها ممکن است در گذر زمان به وجود آمده باشند و یا در اثر مداخله انسان. به دلیل رابطه‌ای که بین انسان و محیط در آنها وجود داشته و نشان دهنده نحوه زندگی اجتماعی ساکنین آن شهر بوده است، از ارزش بسیاری برخوردارند.

ابزارهای مورد نیاز برای بازسازی آثار تاریخی

تاریخچه مرمت به شکلی که امروزه وجود دارد، از سال ۱۱۷۸ شمسی در اروپا آغاز شده است. اما تاریخچه هنر مرمت با معماری همیشه همراه و همزمان بوده و درست از زمانی که یک بنا شکل می‌گرفت، بحث مرمت بناهای دیگر نیز پیش می‌آمد. بنابراین، بحث مرمت همیشه در ایران و کشورهای دیگر وجود داشته و دارد.

بدون شک برای انجام مرمت و حفظ آثار تاریخی به محصولات حفاظتی ساختمان و ابزارهایی نیاز داریم. برای مثال ابزارهای دستی مثل چکش‌ها و سنگ‌ها برای ترمیم سطوح فرسوده چوب یا سنگ استفاده می‌شوند. ابزارهای برشی شامل انواع خرده‌ای از چاقوها برای ترمیم مواد چوبی یا معدنی استفاده می‌شوند. ابزارهای سطح‌دهی برای ترمیم و صیقل دادن سطوح آثار تاریخی به کار می‌روند. ابزارهای فیزیکی مثل لیزرها و میکروسکوپ‌ها به ترتیب در ترمیم و تمیز کردن سطوح حساس و نفیس آثار تاریخی و برای بررسی دقیق‌تر و تشخیص خرابی‌های ریز و جزئی از آثار تاریخی استفاده می‌شوند. ابزارهای شیمیایی هم مثل چسب‌ها و مواد روغنی برای ترمیم و تقویت ساختارهای آسیب‌دیده از مواد چوبی یا معدنی و مواد شستشو و تمیزکاری برای حذف آلودگی‌ها و روسازی سطوح آثار تاریخی مورد استفاده قرار می‌گیرند.